Once Waste:
Collaborative Recycling Pavilion
Ağustos - Ekim, 2023 / Ankara, Türkiye
“Once Waste: Collaborative Recycling Pavilion” projesi “Renewal for Resilience” etkinliği kapsamında Aks tarafından tasarlanıp uygulanmaktadır ve Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu tarafından desteklenmektedir. Aks olarak 2021 yılında Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu işbirliğiyle “Yeniliğin Genç Ruhu” etkinliğini düzenledik. Bu etkinlikte NEB ilkelerini içeren bir manifesto yazdık. “Yenilik Manifestosu”. Haziran 2022'de Brüksel'de NEB Festivali kapsamında "Yenilik Manifestosu" ile bir yan etkinlik düzenleyerek manifestomuzun kapsamını genişlettik.
Once Waste: Collaborative
Recycling Pavilion
“The future city makes no distinction between waste and supply.”
- Mitchell Joachim
recycling diagram of "waste" as "supply"
(Hedel et al., 2014, Building From Waste: Recovered Materials in Architecture and Construction, p. 15)
İçerisinde bulunduğumuz dünyada tüketimin ivmelenmesi refah seviyesi olarak görülmektedir ve üretim-tüketim ekolojik dengeye ve ekosistemimize duyarlı değildir. Bu ilişki bilinçli ve eleştirel bir sürecin sonucu olarak ele alınmadığından, tükettiklerimiz “atık” olarak kalıyor ve bu atıkların varlığı günden güne büyük bir hızla artıyor. Bütün bu hızlı tüketimin ardından kalanlar bize şunu düşündürdü: Bir zamanlar “atık” olanlar aslında üretimin kendisine dönüşebilir mi?
Tüketimin sonucu olarak elde kalan, değersiz ve istenmeyen bir olgu olarak görülen bu “atık”ların geri dönüşümü (gömülmesi, yakılması, parçalanması ya da tekrar kullanıma hazır hale getirilmesi) ise genellikle gözlerden ve akıllardan uzak bir şekilde, kentin ücra bölgelerinde yapılmaktadır.
“The future city makes no distinction between waste and supply.”
(Mitchell Joachim, Architect)
Atıkların bu şekilde gözden uzak bir şekilde geri dönüştürülmesi tüketimin hızının artmasına da sebep olmaktadır. Gündelik hayatlarımızın içerisinde, çöp olanın zahmetsizce çöpe atıldığında buharlaşıp uçup gidiyor olduğunu düşünme eğilimine sahibiz. Ancak bu düşünce oldukça hatalı çünkü atıklar, ekolojik dengeyi bozmaktadır ve ancak yeniden “hammadde” olarak kullanılabilirse üretim-tüketim ilişkisini dengeleyebiliriz.
Böylece manifestomuzun inşası olarak gördüğümüz “Once Waste: Collaborative Recycling Pavilion” ortaya çıktı. Atığın kendisinin mimari üretim süreci için de bir fırsat olabileceğine inanıyoruz. Bu pavilion gündelik hayatlarımızdaki üretim-tüketim ilişkisini sorgulatmalı, “gözlerden uzak” olan atıkların, değerlendirilerek bir fırsat ve hatta üretimimizin hammaddesi olarak kullanılabileceğini “gözler önüne sermelidir.”
Collaborative Recycling Pavilion:
3 ilke ve 3 temel modül
Bu pavilion için 3 atık türü seçtik:
1- high density polyethylene (HDPE) plastik atıklar,
2- ahşap palet atıklar,
3- kumaş atıklar
Bu 3 malzeme pavilionun yapı taşı olan 3 modülü oluşturmaktadır. Pavilion katılımcıların modülleri diledikleri şekilde birleştireceği ve kolektif bir şekilde kendi formlarını oluşturmalarına imkan sağlayacak bir şekilde tasarlanmıştır, tıpkı kent ölçeğinde bir puzzle gibi.
Atomium Referansı
Pavilionun formu ve birleşim methodu üzerine düşünürken Brüksel’deki Atomium Expo 58’den ilham aldık.
Atomium o dönemin en güçlü malzemesi olan ve geleceğin mimarisi olarak görülen demir atomunun kristal yapısını gösteriyor. Bize göre ise geleceğin mimarisinin temelini New European Bauhaus’un 3 ilkesi oluşturuyor. Sürdürülebilirlik, kapsayıcılık, estetik. Pavilionda kullanılan 3 farklı malzeme bu 3 ilkeye referans vermektedir. Atomium, demir atomlarının birbiriyle olan bağları üzerinden dirençli bir gelecek vurgusu yaparken pavilion ise New European Bauhaus’un bu 3 ilkesinin temsil ettiği malzeme ve onların birbiriyle olan bağlantıları üzerinden dirençlilik vurgusu yapmaktadır.
Pavilionda vurguladığımız gibi, bize göre de, geleceğin dirençli kentleri, “sürdürülebilir, kapsayıcı ve estetik” esasına dayanarak, katılımcı ve disiplinlerüstü bir yaklaşımla tasarlanacak ve aynı zamanda tüketimin sonucu olan atıklar üretimin de hammaddesine dönüşecek. Kaynakların oldukça sınırlı ve tükenmekte olduğu dünyamızda böylece sürdürülebilir bir ekosistem oluşturacağız. Yenilenmek ise ancak böyle mümkün olacak!
Collaborative Recycling Pavilion
İnşaat Süreci
Geleceğin kentlerinin inşasında olacağı gibi, bu pavilionun her adımında katılımcı, disiplinlerüstü ve etkileşimli bir inşa süreci hayal ettik. Bu pavilionun inşasında hiçbir şeyi satın almadık! Atık maddeleri toplamak için sosyal medya hesabımızdan açık çağrıya çıktık. İnsanlardan 1 hafta boyunca plastik atıklarını biriktirmelerini istedik. Çöpe atıldığında uçup gittiği düşünülen bu atıkların biriktirilerek görünür olmasıyla birlikte, tüketim alışkanlıklarının sorgulanması ve farkındalık geliştirilmesini hedefledik. Yaklaşık olarak 60 kilogram atıktan oluşan bu pavilion kaba bir hesapla toplamda 50.000 atık malzemeden oluşuyor!
Plastik, ahşap ve kumaş atıkların geri dönüşüm sürecini takip etmek amacıyla Ankara'da kentin gerçekten de ücra bir yeri olan "hurdacılar sitesi"ne gittik. Atıkların ve atık bölgelerinin değersiz, yoksul olarak atfedilmesinin bir sonucu olarak bu bölgelerde çalışan ve yaşayan kişilerin hayatları da görünmez kılınarak değersizleştiriliyor. "Tekinsiz" olarak görülen bu bölgelerde, atıkları toplayan ve imha eden/geri dönüştüren kişiler ile de konuştuk, bu süreçte onların da fikirlerini alarak kapsayıcı bir tasarım anlayışı geliştirdik.
İmalat sürecinde ise Bilkent Üniversitesi Güzel Sanatlar ve Mimarlık Fakültesi ile işbirliği gerçekleştirerek mimarlık stüdyolarını kullandık. İmalat sürecinde üniversitenin öğrenci topluluğu DAS (Design and Architecture Society) Bilkent üyeleri ile kolektif ve disiplinlerüstü bir süreç yürüttük.
Pavilionun her aşamasında en basit yöntemleri izleyerek evde bile yapılabilecek kolaylıkta imalatını gerçekleştirdik. (evet, biz ev tipi standart bir fırın, basit marangozluk malzemeleri ve basit kesim makinaları kullandık!)
Pavilion her ne kadar bizim tasarımımız olsa da aslında Picasso'nun Guernica için söylediği gibi, bu sizin eseriniz.
Renewal for Resilience
Stüdyomuzun, New European Bauhaus kapsamında çizdiği vizyon, yürüttüğü projeler, (Young Spirit of Renewal etkinliği (2021, Ankara), Yenilik Manifestosu, Mediterrenian World Forum - Renewal Manifesto (2022, Marsilya), New European Bauhaus Festival - Aks Side Event (2022, Brüksel) , en son planlamakta olduğumuz etkinlik Renewal For Resilience, 2023) ve daha fazlasına aşağıdan ulaşabilirsiniz!